Sens nonsensu czyli na straży jakości mRNA

Abstrakt

Prawidłowy przebieg ekspresji genów wymaga precyzyjnych i ściśle kontrolowanych mechanizmów, mających na celu między innymi usuwanie uszkodzonych lub zbędnych transkryptów. Jednym z najistotniejszych procesów kontroli jakości RNA jest NMD (ang. nonsense mediated mRNA decay), który rozpoznaje i degraduje cząsteczki mRNA zawierające przedwczesny nonsensowny kodon powodujący zbyt wczesną terminację translacji (PTC,
ang. premature termination codon). Usuwanie mRNA zawierających PTC zapobiega powstawaniu skróconych form białek, potencjalnie szkodliwych dla komórki. Intensywne badania ostatnich lat prowadzone we wszystkich organizmach modelowych wykazały, że kontroli NMD podlegają nie tylko wadliwe transkrypty, ale i te prawidłowe o funkcji fizjologicznej, jak i niekodujące RNA oraz geny zawierające sekwencje miRNA czy snoRNA. Wydaje się że proces NMD pełni ważną rolę w rozwoju i adaptacji organizmów na zmieniające się warunki środowiskowe poprzez regulację ekspresji genów. Ponadto, ostatnie doniesienia dotyczące identyfikacji nowych czynników białkowych niezbędnych do przebiegu mechanizmu NMD ukazują szeroką złożoność tego procesu.