Różne oblicza mitochondrialnego koenzymu Q

Abstrakt

Koenzym Q jest rozpuszczalną w tłuszczach cząsteczką obecną we wszystkich błonach komórki, w tym w wewnętrznej błonie mitochondrialnej. Mitochondrialny koenzym Q (mQ) jest kluczowym nośnikiem elektronów łańcucha oddechowego oraz ważnym przeciwutleniaczem. Z drugiej strony, mQ uczestniczy w produkcji przez łańcuch oddechowy reaktywnych form tlenu (RFT), które powstają jako produkt uboczny metabolizmu tlenowego lub w warunkach stresu oksydacyjnego. Wzmożona produkcja mitochondrialnych RFT (mRFT) może prowadzić do szeregu uszkodzeń oksydacyjnych, które leżą u podstaw starzenia komórek czy szeregu chorób. Oprócz tego, mRFT pełnią rolę cząsteczek sygnałowych. Za główne miejsca produkcji mRFT uważane są nośniki elektronów łańcucha oddechowego, przede wszystkim kompleksy białkowe związane z mQ. Badania wskazują na to, iż z wiekiem poziom koenzymu Q, a w szczególności jego zredukowanej formy, w organizmie spada. Zaburzenia związane z niedoborem koenzymu Q wiążą się głównie z nadmierną produkcją RFT oraz obniżeniem produkcji ATP, konsekwencją czego mogą być choroby mitochondrialne, choroby układu krążenia czy neurodegeneracyjne.